|
Kerstboom
In het begin van de 18e eeuw werden bij de Duitse keurvorsten kerstbomen in huis gezet met
mooie waskaarsen. De Duitse keizerfamilie nam die gewoonte over. Toen het vorstelijk gezin
Kerstmis rond de boom ging vieren, werd het gebruik populair.
Koningskinderen die werden uitgehuwelijkt, namen de gewoonte mee. Zo werd ook in Engeland en
Nederland de kerstboom een traditie.
Veel mensen denken dat de boom Germaans is, of heidens, of juist weer christelijk, maar in
feite is er pas in de eerste helft van de 19e eeuw sprake van een kerstboom in Nederland.
25 december
Waarom vieren we Kerstmis eigenlijk op 25 december?
Op die dag herdenken we de geboorte van Christus. Het is heel waarschijnlijk,
dat deze gebeurtenis op een andere datum plaatsvond want de bijbel noemt geen datum.
De keuze viel op 25 december, omdat de Romeinen hun feesten over de kortste dag van het jaar
op die datum hielden.
Glühwein
Glühwein is een alcoholische drank, die in het midden van Europa vooral in de periode
vlak voor de kerstmis wordt gedronken. Om Glühwein te maken, wordt rode of witte wijn
verwarmd met kaneel, kruidnagel, steranijs en citrusschillen, en eventueel gezoet met
suiker of honing. De drank mag bij de bereiding niet koken, omdat dan de alcohol verdampt.
In feite mag de wijn zelfs niet tot meer dan ongeveer 70°C worden verhit, omdat het kookpunt
van ethanol op 78,37°C ligt. Glühwein heeft een alcoholpercentage van ongeveer 13%.
Traditioneel wordt Glühwein gedronken op de Duitse Weihnachtsmarkt, uit een mok met
één oor. Mensen nemen dan van thuis een mok mee, of kopen er een op de markt.
De drank wordt in Nederland ook met Sinterklaas gedronken en heet dan bisschopswijn.
Met dien verstande dat Bisschopswijn wordt gemaakt met sinaasappel en Glühwein met citroen.
Midwinterhoorn
Een midwinterhoorn is een oud blaasinstrument dat nog
wordt gebruikt in Twente, Westerwolde en de Achterhoek en
op sommige plaatsen in Duitsland. Het is een licht gebogen
hoorn van berken- elzen- of wilgenhout, op ambachtelijke
manier gemaakt met een mondstuk van vlierhout, waarop een
monotone melodie wordt geblazen, soms boven een waterput
om het geluid te versterken. Men blaast meestal als het
schemert. In Twente en de Achterhoek wordt alleen geblazen
tussen de eerste zondag van de Advent en Driekoningen (6
januari).
Het gebruik zou volgens de algemene opinie zijn oorsprong
in de Germaanse joelfeesten, de feesten die zich
afspeelden rond de midwinter-zonnewende (21 december). De
voorloper van de midwinterhoorn, de ossenhoorn, werd rond
die tijd geblazen om de God Odin of Wodan te helpen bij
zijn jacht op de wolf Fenrir, die de zon verslindt
waardoor het altijd donker zal zijn.
De uitdrukking in Twente voor het geluid is: 'n oald'n
roop (=de oude roep), in de Achterhoek d'olde roop.
IJsland
In IJsland stopt in de 13 nachten voor kerst steeds een
andere trollenzoon kleine cadeautjes in de de schoenen van
kinderen.
Het kerstfeest wordt in familiekring gevierd. Over het
hele land begint men met eten om 18.00 's avonds; dit gaat
gepaard met een aankondiging op de radio dat het nu 18.00
is en dat iedereen smakelijk eten wordt gewenst. Het
kerstmenu bestaat meestal uit een rijstpap met rozijnen en
kaneel waarin een boon verstopt zit; degene die deze vindt
krijgt een extra cadeau. Het hoofdgerecht omvat vooral een
groot stuk vlees, ham of hangikjöt (gerookt schapenvlees),
vergezeld door naar IJslandse normen veel groenten en
fruit.
Kerststol
Een kerststol is een lekkernij die traditioneel vooral
in Nederland en Duitsland rond Kerstmis wordt gegeten. Het
is een luxe brood waarbij in het deeg rozijnen en
amandelspijs worden verwerkt. Het woord 'stol' is een oud
woord voor 'stut'. Voor het bakken van de kerststol wordt
soms een bakvorm gebruikt, die het brood in de oven 'stut'.
De kruisridders die ruim 650 jaar geleden naar het Midden-
Oosten reisden namen van hun tochten onbekende vruchten,
kruiden en noten mee. Die werden hier aan het brooddeeg
toegevoegd.
Carbidschieten
Carbidschieten of melkbusschieten is een plaatselijk gebruik in sommige zuidelijke,
noordelijke en oostelijke streken van Nederland. Het vindt gewoonlijk plaats op of
rond oudjaar alhoewel het in het zuiden van Nederland traditioneel ook bij de avond
van de ondertrouw veel gedaan wordt.
Carbid wordt in een melkbus, verfbus of (aangepaste) gasflessen gelegd en enigszins
natgemaakt, b.v. met speeksel of water, waarna de bus wordt afgesloten met het deksel
of een (plastic) bal. Het zich vormende ethyn wordt door een klein zundgat ontstoken en
ontploft met een dreunende (met een grote bus vaak oorverdovende) knal, waarbij deksel
of bal uit de bus schiet en tientallen meters verderop terechtkomt. Om onnodige schade
te voorkomen wordt een deksel meestal vastgebonden met een stevig touw van enkele tientallen
meters lengte.
De oorsprong van dit gebruik komt waarschijnlijk nog uit de tijd van de Germanen met
hun joelfeesten. Carbid werd door de meeste dorpssmeden gebruikt en daar was dus redelijk
eenvoudig aan te komen. Melkbussen waren op het platteland ook ruim voorhanden.
|
